NIEPODNOS MAESKA - zgodnie z definicj niepodno to brak poczcia po 12 miesicach regularnego wspycia pciowego bez rodkw zabezpieczajcych. wiatowa Organizacja Zdrowia uznaa niepodno za chorob spoeczn. Czsto jej wystpowania wynosi ok. 20%.Szacuje si, e w Polsce jest okoo jednego miliona niepodnych par, a zatem co pita para maeska ma problem z rozrodem. W wikszoci przypadkw chodzi o obnion podno, ktra po przeprowadzeniu odpowiedniej diagnostyki i wdroeniu waciwego leczenia nie stanowi wikszego problemu. Przyczyny niepodnoci s czsto zoone, a zagadnienie naley rozpatrywa zawsze w ukadzie partnerskim kobieta - mczyzna. Rozrnia si niepodno pierwotn (brak potomstwa) i wtrn (utrat zdolnoci do posiadania potomstwa. Fizjologicznie naturalna podno kobiet zmniejsza si stopniowo po 20-tym roku ycia, a mczyzn po 35-tym.
Przyczyn niepodnoci maeskiej jest zwykle przeszkoda wystpujca na pewnym etapie fizjologicznego, aczkolwiek skomplikowanego procesu zapodnienia i zagniedenia komrki jajowej. Zaburzenia wystpujce u mczyzn stanowi ok. 40-50% przyczyn niepodnoci maeskiej i s okrelane jako tzw. czynnik mski. Podobnie jak u kobiet stwierdza si nieprawidowoci genetyczne, hormonalne, anatomiczne, infekcyjne oraz natury psychicznej. Diagnostyk i leczeniem zajmuj si specjalici androlodzy, urolodzy, seksuolodzy. Standardowym badaniem u mczyzn jest ocena parametrw nasienia. W klinice niepodnoci u kobiet najwikszy problem stanowi czynnik hormonalny. Niezbdny jest cykl miesiczkowy z prawidowym jajeczkowaniem. Rwnie czsto wystpuje tzw. czynnik mechaniczny polegajcy gwnie na niedronoci jajowodw.
Przebyte w przeszoci stany zapalne przydatkw stanowi przeszkod utrudniajc wdrwk plemnikw i jaja podowego przez jajowody > rzadziej wystpuj inne przyczyny-zaburzenia anatomiczne jajowodw, stan po operacji ciy poza macicznej, endometrioza, miniaki macicy, zrosty. W procesie zapodnienia wan rol odgrywa szyjka macicy i produkowany przez ni luz szyjkowy. Stany zapalne szyjki, naderki, nieprawidowa cytologia oraz przeciwciaa przeciw plemnikowe stanowi przeszkod okrelan jako czynnik szyjkowy. Ostatnio du wag przywizuje si do czynnika immunologicznego w procesie zapodnienia i by moe 5-10% przypadkw niepodnoci z przyczyn nieznanych(czynnik idiopatyczny) ma zwizek z zaburzeniami odpornociowymi u partnerw.
W klinice niepodnoci zasadnicze znaczenie ma wywiad chorobowy, zwaszcza dotyczcy przebytych chorb przenoszonych drog pciow. Niektre z nich charakteryzuj si bezobjawowym przebiegiem. Samoobserwacja kobiety polega na ocenie podstawowej temperatury ciaa, obserwacji luzu szyjkowego, blu owulacyjnego. Analizujc czynnik hormonalny wykonuje si testy hormonalne w surowicy krwi w okrelonych dniach cyklu oraz badania cytohormonalne. Ogromn pomoc w diagnostyce cyklu i jajeczkowania niesie ultrasonografia przed pochwowa, dziki ktrej mona precyzyjnie przeledzi wzrost i dojrzewanie pcherzyka Graffa oraz oceni jajeczkowanie i drug faz cyklu miesiczkowego. Badania USG s niezbdne przy zastosowaniu farmakologicznej stymulacji jajeczkowania.
Do badania dronoci jajowodw wykorzystuje si badanie mniej lub bardziej inwazyjne.
isterosalpinografia (HSG) polega na ocenie dronoci jajowodw pod monitorem rentgenowskim po podaniu rodka kontrastowego. W czasie laparoskopii diagnostycznej(endoskopii jamy brzusznej i narzdu rodnego) mona rwnie oceni drono jajowodw.
W diagnostyce czynnika immunologicznego wykonuje si rne testy luzu szyjkowego z plemnikami oraz ocen przeciwcia w surowicy krwi mczyzny i kobiety.
W ostatnich latach dokona si ogromny postp w diagnostyce i leczeniu niepodnych par. Zostay wprowadzone tzw. techniki wspomaganego rozrodu. Poczynajc od stymulacji jajeczkowania przy zastosowaniu lekw hormonalnych, poprzez sztuczne inseminacje nasieniem ma lub anonimowego dawcy, do pobierania komrek jajowych i sztucznego zapodnienia pozaustrojowego(in vitro czyli w szkle) i nastpnie przeniesienia zarodkw bezporednio do organizmu kobiety.
Obecnie wykonywane s rwnie skomplikowane mikromanipulacje na gametach polegajce na izolacji pojedynczego plemnika i wszczepieniu go pipet bezporednio do komrki jajowej.
Leczenie niepodnoci stanowi czsto problem naturyetycznej, moralnej i prawnej. Do tego dochodz wzgldy natury ekonomicznej, gdy wiele procedur stosowanych w klinice niepodnoci jest bardzo kosztownych i niestety penopatnych.
Z zagadnieniem niepodnoci wie si rwnie problem niemonoci donoszenia ciy i tzw. poronienia nawykowe, dlatego te penym sukcesem w diagnostyce i terapii niepodnoci maeskiej jest dopiero dziecko zabrane do domu.
|
|
